Pomysł napisania o żydowskich mieszkańcach na terenie parafii w jej dziewiętnastowiecznych granicach czekał na realizację bardzo długo. Chcę się skupić na opisie, jak i kiedy Żydzi pojawili się na tym terenie oraz jak wyglądała ich społeczność do roku 1939, biorąc pod uwagę, że przybyli tutaj jeszcze w XVII wieku. Pod koniec XVIII wieku te ziemie znalazły się najpierw w zaborze pruskim, a od 1814 roku stały się częścią Królestwa Polskiego. Po pierwszej wojnie światowej Żydzi stali się obywatelami II Rzeczypospolitej. Niestety, to wielowiekowe współistnienie przerwała okupacja niemiecka podczas II wojny światowej i likwidacja ludności żydowskiej przez hitlerowców w czasie Holokaustu.
[Zdj. 1. Zabudowania dworskie w Zagórzu w tle widoczne wieże kościoła (zbiory własne autora).]
Artykuł przedstawia, jak wyglądała druga co do liczebności mniejszość narodowa, Żydzi, na terenie parafii Zagórze w jej granicach z końca XIX wieku. Wówczas parafia Zagórze obejmowała miejscowości: Zagórze, Klimontów, Modrzejów, Niwkę, Dańdówkę, Porąbkę, dawne Niemce (obecnie Ostrowy Górnicze) oraz Maczki. Na tym obszarze mieszkała znaczna liczba ludności żydowskiej, która początkowo podlegała gminie żydowskiej w Będzinie, utworzonej jeszcze w XVI wieku. Dopiero w drugiej połowie XVIII wieku powstała filia (podkahał) w Modrzejowie, która od 1783 roku posiadała synagogę, mykwę oraz cmentarz żydowski, utworzony 3 kwietnia tego roku[1]. W drugiej połowie XIX wieku, w 1868 roku, utworzono samodzielny kahał w Modrzejowie. D...